De triomf van het geweld
De politie van het Zweedse stadje Lund krijgt in het voorjaar van 1974 te maken met een aantal gevallen van geweldpleging: drie roofovervallen op oude alleenwonende mensen, het verdwijnen van een baby in een kinderwagen en, tenslotte, nog een moord op een alleenstaande vrouw. Bij een van de roofovervallen worden de daders door de buren gegrepen en aan de politie overgeleverd. Het blijken geenszins gewiekste beroepscriminelen of psychopaten te zijn, maar twee jongens en twee meisjes in de leeftijd van vijftien tot achttien jaar. Wat waren hun motieven? Hoe kwamen zij ertoe deze gewelddaden te plegen? En hoe komt het dan dat de politie in zulke gevallen machteloos staat?
Boekgegevens
Titel: De triomf van het geweld (1979)
Auteur: K. Arne Blom
Originele titel: Valdets triumf (1975)
Vertaling: Joline Springer
Uitgeverij: Meulenhoff detection - 20
ISBN: 90-290-0738-9
Omvang: 203 p.
Gelezen: -
Goed werk uit Zweden
In de Meulenhoff Detection-reeks verscheen een tweede boek van de Zweedse schrijver K. Arne Blom (het eerste was Het uur van de waarheid) getiteld De triomf van het geweld. De vertaling is van Joline Springer. Qua thema sluiten beide thrillers op elkaar aan: ze handelen over het geweld en de bestrijding daarvan door de politie. Dit is trouwens een geliefd thema in de hele Zweedse misdaadliteratuur, die steeds omvangrijker en belangrijker wordt.
In het tweede boek van Arne Blom bedrijft een jeugdbende, bestaande uit twee jongens en twee meisjes, moorden op een oude man en op een,oude vrijster' en kidnapt een baby die ook sterft ten gevolge daarvan. Martin Holmberg is als rechercheur betrokken bij het bestrijden van de bende die lange tijd de stad Lund terroriseert, tot de leden ervan, tijdens het carnaval, eindelijk tegen de lamp lopen. De deprimerende invloed van de bende op het leven van burgers en politiemensen wordt voelbaar beschreven en bewijst eens te meer dat de Scandinavische misdaadliteratuur, mede door zijn maatschappelijk engagement en zijn actuele aspect, bloeit. Ab Visser in Leeuwarder courant - 14/09/1979
Zweedse thrillers: de mens achter de misdaad
Waar misdaden worden gepleegd, worden ook misdaadverhalen geschreven. Er zijn Portugese, Luxemburgse, Braziliaanse, Nigeriaanse, enz.misdaadromans. Toch worden behalve Engelse en Amerikaanse bijna alleen Zweedse misdaadromans in het Nederlands vertaald.
Bij een associatietest zou dat begrip 'Zweedse misdaadroman' vermoedelijk door de meeste mensen worden verbonden met de namen Sjöwall en Wahlöö. Maj Sjöwall en Per Wahlöö werden immers in enkele jaren tijd in geheel West-Europa, en zeker ook in Nederland, razend populair met een serie politieromans rond de Stockholmse inspecteur Martin Beck.
Het kenmerkendste van die boeken was de belangstelling voor de maatschappelijke situatie waarbinnen criminaliteit ontstaat, en voor de psychische ontwikkeling van misdadigers en politiemensen. Zo'n psycho-sociale benadering, die vermoedelijk de populariteit van deze boeken in Nederland sterk heeft bepaald, is ook karakteristiek voor het werk van andere Zweedse misdaadauteurs die min of meer in de slipstream van Sjöwall en Wahlöö de Nederlandse boekenmarkt zijn binnengezogen, zoals K. Arne Blom en Olle Högstrand.
Een typerend voorbeeld van een boek waarin de misdaad 'verklaard' wordt vanuit maatschappelijke omstandigheden is De triomf van het geweld van K. Arne Blom. Onderwerp van deze sociale thriller is de jeugdcriminaliteit in de Zweedse stad Lund. In het eerste deel schetst Blom de bronnen van het kwaad in de meest sombere kleuren. 'Op 27 oktober van dat jaar, in 1971 dus, deed Patrik Ljunggren er aangifte van dat zijn dertienjarige dochter, Ewa-Lena, seksueel misbruikt was door Nils Göransson. Nils Göransson woonde naast Patrik Ljunggren. Patrik Ljunggren was aan alcohol verslaafd en psychisch niet helemaal in orde. Na Drank en Sex, is de Dood nooit veraf: twee jongens en twee meisjes (waaronder Ewa-Lena) plegen brutale roofovervallen en vermoorden enkele alleenwonende mensen. En passant gaan ze er met een baby vandoor. De triomf van het geweld is zeker geen triomf van een groot schrijver. Net als in de latere boeken van Sjöwall en Wahlöö is de intrige te veel naar de achtergrond gedrongen. Het eigenlijke verhaal fungeert alleen nog als een aanleiding om het één en ander te kunnen zeggen over de ontwortelde jeugd. Blom komt daarbij niet verder dan een aantal gemeenplaatsen over een verkeerde opvoeding, een uitzichtloze maatschappelijke situatie, en het gevaar van alcohol en drugs. Het is allemaal ellende, daar in Lund; veel dieper gaat Blom's analyse niet Bovendien is die analyse in beweerderig, stroef proza vervat, wat het boek voor de liefhebbers van een soepele thriller niet leesbaarder maakt. De levensechte dialoog, karakteristiek voor Zweedse misdaadromans, ontaardt bij Blom te vaak in een twistgesprek.
Pretentieus
Met de maatschappelijke analyse (of wat daarvoor door moet gaan) is de misdaadroman ook een stuk pretentieuzer geworden, en het is de vraag of dat als een winstpunt moet worden beschouwd. De triomf van het geweld gaat verder, waar Het uur van de waarheid (Blom's vorige boek) ophield,' schrijft Blom zelf, 'De twee boeken vormen samen een thematische eenheid.' Een thematische eenheid!
Dat is niet niks. Dan volgen er voor het 'Eerste deel' begint nog twee motto's (waarvan één van Luis Bunuel) en twee korte hoofdstukken: 'Voetstappen in de sneeuw' en 'Een soort proloog', en vooral dat 'soort' verraadt een niet geringe pretentie. Het is duidelijk dat Blom niet 'zomaar een misdaadroman' wilde schrijven. Misschien had hij dat beter wel kunnen doen.
René Appel in NRC - 18/05/1979