Zwarte schapen
Met een paar foto's in de hand gaat privé-detective Varg Veum op zoek naar de verdwenen
zus van een vriendin. Een gevaarlijke zoektocht, zo blijkt; hij ontsnapt op het nippertje
aan de vuurdood. Van een man die Veum meer kan vertellen over deze verdachte brand, wordt
even later alleen het lijk teruggevonden. Wanneer vervolgens de verdwenen zus zelf uit het
raam van een hotelkamer 'valt', en boven in de kamer de vingerafdrukken worden gevonden van
een man die al anderhalf jaar dood is, is voor Varg Veum het hek van de dam.
Veum, die intussen ook belast wordt met de opdracht de verblijfsvergunning van een in Noorwegen
studerende Zuid-Afrikaan te doen verlengen, komt tijdens zijn zoektocht voortdurend in contact
met de zwarte schapen uit onze maatschappij. Zijn sympathie voor deze underdogs steekt hij
niet onder stoelen of banken. Met zijn bekende gevoel voor humor bijt hij zich integendeel
vast in deze ogenschijnlijk heel verschillende zaken.
Boekgegevens
Titel: Zwarte schapen (1998)
Auteur: Gunnar Staalesen
Originele titel: Svarte får (1988)
Vertaling: Annemarie Smit
Uitgeverij: Signature
ISBN: 90-5672-014-0
Omvang: 251 p.
Gelezen: 12-2004 / 07-2008
BOB-score 3/5
"We vochten allang niet meer tegen windmolens. We praatten er alleen nog over, net zo cynisch
als twee oude publieke vrouwen over de liefde spreken."
Aan het woord de enige privé-detective die het Noorse stadje Bergen rijk is. Varg Veum is zijn
naam en zo cynisch als zijn woorden zijn, zo cynisch is deze voormalige maatschappelijk werker
echter niet. Hij begint aan een kansloze opdracht om voor een donkere Zuid-Afrikaanse student
een verblijfvergunning te verlengen. Gelijktijdig met deze mission impossible zoekt Veum naar
een jonge vrouw die is verdwenen in het drugsmilieu van het altijd regenachtige Bergen.
Beide zaken blijken veel gemeenschappelijk te hebben en Veum komt puttend uit een bodemloos vat
vol met cynische oneliners uiteindelijk achter de waarheid. Een waarheid waar niet veel betrokkenen
meer op zitten te wachten.
"November is het nulpunt van het jaar. Een maand waarmee ik me verwant voelde."
Zoals 'De Morgen' al opmerkte Veum heeft veel weg van Philip Marlowe maar dan veel aardiger.
Ware discipel
In deze rubriek hebben we al vaker een lans gebroken voor Gunnar Staalesen, de schrijver uit het Noorse Bergen, die met Varg Veum een detective heeft gecreëerd die nimmer zal vervelen. Bij wisselende uitgeverijen werden in het Nederlands al vier boeken van hem vertaald; Zwarte schapen (Manteau; * 34,90) is nummer vijf. Dit boek dateert uit 1988; in Noorwegen zijn nog veel meer delen verschenen, dus we kunnen nog even voort.
De misdaden waarmee Veum te maken krijgt (vrouw vermist, brand in huis, Afrikaan in conflict met vreemdelingenpolitie), hebben weinig om het lijf, maar de beschrijvingen van het maatschappelijke klimaat in Bergen mogen er zijn. Staalesen is een ware discipel van de Scandinavische school. Hij blijft keurig in het kritische spoor van Sjöwall en Wahlöö. De melancholieke Veum - hij wordt nooit betaald, uiteraard is hij ongelukkig in de liefde - bezit daarnaast de nodige klassieke trekjes uit het klasje van Chandler/Hammett.
Uiteraard ontbreken ook de wisecracks niet. In Zwarte schapen mag Veum eindelijk de klassieke zin: 'Volg die wagen' tegen een taxichauffeur uitroepen. Waarop deze antwoordt: 'En wie mag jij wel zijn? Miami Vice, op zoek naar nieuwe avonturen?' Veum, beleefd: 'Bergen Vice.' De chauffeur op zijn beurt: 'Ik hou meer van Derrick.' Rolf Bos in de Volkskrant - 28/08/1998