Jo Nesbø over Verlossers en Wetenschappers
In januari verscheen het vijfde boek over Inspecteur Harry Hole van de hand van alleskunner Jo Nesbø. Het boek draagt de titel De verlosser en is de vertaling van het in 2005 verschenen ‘Frelseren’.
Voor Ezzulia was dit nieuwe boek reden genoeg om deze Noorse schrijver wat vragen voor te leggen. De antwoorden kwamen per email vanuit Caracas waar Nesbø tijdelijk verbleef op zijn reis door Zuid-Amerika.
Kunst van het schrijven
Grahame Greene zei eens: “Zelfs het grootste talent is niet datgene wat prestaties mogelijk maakt . Alleen een allesoverheersende passie is daartoe in staat.” Waar komt je passie vandaan en waarom misdaadromans?“Waar de passie vandaan komt. Geen idee. Ik weet alleen dat de passie er is. Dat ik misdaadromans schrijf is eigenlijk toeval. Ik had het plan om een heel ander soort boek te schrijven. Eenmaal begonnen met de misdaadroman raakte ik geïntrigeerd door de mogelijkheden die het genre biedt en door de manier waarop het lezer en schrijver dicht bij elkaar weet te brengen. Je kunt het vergelijken met tafeltennis, je ziet alle bewegingen van de tegenstander, bewegingen die je ook herkent. Maar toch kan je worden verrast door een onverwacht effect van de bal, dat je op het verkeerde been zet.”
Na zeven boeken over Harry Hole zal er inmiddels een vast proces zijn ontstaan. Misschien zelfs een schrijfritueel?
“Ik moet zeggen dat het iedere keer weer anders is. Ik schrijf vaak een lange synopsis om het idee en gevoel op papier te krijgen. En vanaf dat moment gelden er geen regels meer. Alleen nog maar hard werken, genieten en natuurlijk de bijbehorende frustratie.”
Wanneer je schrijven ziet als de combinatie van aandacht en de integriteit en moed om geen onnodige zaken te beschrijven en te schrappen wat niet goed genoeg is: hoe goed ben je dan in het schrappen?
“Ik denk dat je nooit goed genoeg kunt in zijn in het NIET schrijven of het weggooien van delen. Verhaallijnen die op zichzelf goed zijn, maar die niet bijdragen aan het hoofdverhaal, met uitzonderingen van een verhaallijn met reflecties of een verhaallijn bedoeld als tegenhanger, moeten worden verwijderd. En weggooien blijft natuurlijk een van de moeilijkste onderdelen van het werk van een schrijver.”
Je ziet jezelf als een verhalenverteller. Een verhalenverteller kijkt naar zijn luisteraars en past het verhaal aan aan zijn publiek. Met welke type lezer voor ogen schrijf je?
“Ik schrijf in eerste instantie voor mezelf en een stel van mijn beste vrienden. De rest van de lezers laat ik tijdens het schrijven zoveel mogelijk buiten beschouwing. Ik heb het al zwaar genoeg om een goed resultaat neer te zetten voor deze kleine doelgroep.”
Tussen goed en kwaad
In de boeken is een terugkerend thema het gevecht tussen goed en kwaad. Wat spreekt je hierin aan?“Het is en blijft een fascinerend onderwerp maar ook een onoplosbaar raadsel. Waar komt het kwaad vandaan in de mens. En wat is dat dan, is het de afwezigheid van goed? “
In de doorlopende verhaallijn door de boeken zie je het goed en kwaad in de karakters van Harry Hole en Tom Waaler. Zijn beide karakters twee kanten van dezelfde medaille?
“Zo zie ik het wel. Beide karakters reflecteren elkaars persoonlijkheid zoals je wel vaker ziet bij antagonisten en protagonisten.”
In het boek ‘De verlosser’ is wraak een vorm van het kwaad. Waarom is wraak een sterk motief?
“Wraak is interessant omdat het zowel raakt aan het primitieve menselijk instinct als ook een verfijnde, abstracte manier van denken is die je niet aantreft bij dieren. Wraak is een handelswijze die de wereld om je heen laat weten wat er gaat gebeuren als iemand jou of je groep aanvalt. Hoewel wraak niet een gedode broer terugbrengt kan het mogelijk wel voorkomen dat je zus kwaad wordt gedaan. Kort gezegd, wraak is de basis van het hedendaagse juridische strafrecht.”
De verlosser
Een huurmoordenaar uit Kroatië, waar komt deze setting vandaan?“Ik heb meegewerkt aan een documentaire over verschillende Balkanlanden tijden de oorlogen in de jaren negentig. De karakters in het boek zijn gebaseerd op mensen die ik op die reis heb ontmoet en geïnterviewd.”
Het Leger des Heil wordt neergezet als een integere organisatie met een paar rotte appels in de mand. Heb je reacties gehad na publicatie van het boek?
“ Ik heb veel hulp gehad van het Leger des Heil tijdens mijn research en ze waren erg open, ondanks dat vanaf het begin duidelijk was dat het niet een eenzijdig positief en glorieus verhaal zou worden over hun organisatie.”
Alcohol blijft een zwakke plek voor Harry. Zou hij niet ook een goede privé-detective zijn? Wellicht in Amsterdam?
“Amsterdam is wel de soort stad waar Harry zich thuis zou voelen. En PI zou inderdaad goed bij hem passen.”
Op het eind van De verlosser tuimelt een belangrijk persoon voor Harry van zijn voetstuk. Blijf je ankers wegkappen die hem enige vorm van stabiliteit geven? Komt er nog meer zwaar weer voor Harry?
“Ik vrees voor Harry dat het eind nog lang niet in zicht is.”
Taaie criticus
‘Doktor Proktors prompepulver’ (Noorse titel) - Dokter Proktor is een gekke professor. Nou ja, bijna. Eigenlijk is hij een wat ouder wordende uitvinder die nog steeds wacht op zijn grote doorbraak. Zijn droom lijkt uit te komen wanneer hij samen met zijn buurmeisje Lise en haar vreemde vriendje Bulle werkt aan de uitvinding van het meest krachtige schetenpoeder ter wereld.In 2007 werd je eerste kinderboek gepubliceerd met de titel ‘Doktor Proktors prompepulver’. Kreeg je positieve feedback van je dochter?
“Mijn dochter is een taaie criticus maar gelukkig was ze erg tevreden met het boek. Zo tevreden dat ik inmiddels mag schrijven aan het vervolg.”
Het vervolg op de reeks met Harry Hole is inmiddels ook gereed. In Noorwegen verscheen Snømannen dat net als De verlosser zal verschijnen bij uitgeverij De Bezige Bij - Cargo.
© Interview Mei 2008 voor Ezzulia.nl
door Ronald de Jong